Blog | Wat komt er allemaal kijken bij een ruimtelijke procedure?

In Nederland is de ruimte schaars. Onder andere woningen, wegen, landbouw en natuur vragen om steeds meer ruimte. Het kabinet staat daarmee voor grote opgaven en keuzes op het gebied van de fysieke leefomgeving en daarmee de ruimtelijke ordening. Opgaven en keuzes maken zijn twee aspecten waar wij dagelijks binnen onze afdeling ‘ruimtelijke ontwikkeling’, mee bezig zijn. Waar krijg je als ondernemer op ruimtelijk gebied mee te maken als je wilt ontwikkelen, veranderen of stoppen? Deze vragen ga ik proberen te beantwoorden in deze blog. 

Hoe zorgen we er samen voor dat de beschikbare ruimte van een gebied zo goed mogelijk wordt ingericht en benut? Dit is in mijn ogen de kernvraag die gesteld moet worden, wil er sprake kunnen zijn van goede ruimtelijke ordening. De uitdaging van ons werk zit ‘m dan ook in het laten samen komen van ideeën en wensen van ondernemers in samenhang met de wetgeving, ontwikkelingen en trends van dit moment, met name in het buitengebied. 

Transitie van het buitengebied
Op dit moment vindt er een belangrijke ontwikkeling plaats in het buitengebied. Daar waar de landbouw voorheen de hoofdrol speelde, vindt er nu een zogenoemde transitie van dit gebied plaats. De agrarische sector maakt ruimte voor andere economische dragers, zoals toerisme en recreatie, energieopwekking en uitbreiding van nevenactiviteiten, zowel agrarisch als niet- agrarisch.   

Veel voorkomende vragen zijn: ‘Wat zijn de mogelijkheden voor mijn locatie?’ ‘Kan ik nog wel door ontwikkelen met mijn agrarische bedrijf?’ ‘Als ik stop, wat zijn mijn mogelijkheden?’ Hoewel er zeker belemmeringen kunnen liggen door deze transitie van het buitengebied, is er ook ruimte voor kansen. En die kansen wil ik graag met de ondernemer ontdekken, creëren en benutten.

Bepalen van de procedure
Eerder heb ik het al benoemd: Ik ga jullie proberen een inkijkje te geven in een ruimtelijke procedure. Met de nadruk op ‘proberen’, aangezien elke ontwikkeling van elkaar verschilt en er daarom maatwerk vereist is. Echter begint elke ontwikkeling met dezelfde stap; het bepalen van de stip op de horizon. Daar horen vragen bij als: Wat is de wens van jou als ondernemer? Welk doe wil je bereiken? Waarom wil je dit? Aan de hand van deze uitwerking komt de tweede stap: Toetsing van het idee aan het geldende beleid van de desbetreffende gemeente, het waterschap en de provincie. Als ik een tip mee mag geven: hoe concreter je idee, hoe beter deze toetsing plaats kan vinden, en hoe duidelijker het antwoord vaak is. 

Elke gemeente stelt bepaalde beleidsstukken op, waarin zij aangeeft op welke activiteiten en ontwikkelingen zij in gaan zetten. En ook welke activiteiten en ontwikkelingen zij liever niet zien binnen de gemeente. Ook waterschappen en provincies doen vaak uitspraken over (on)mogelijkheden van ontwikkelingen. Om het proceduretype te bepalen, en daarmee het idee te vertalen naar een concreet en uitvoerbaar plan, is de beleidstoets cruciaal.

In de onderstaande figuur is een schematisch overzicht weergegeven met betrekking tot de te nemen stappen wanneer een plan wel of juist niet binnen het beleid past.

Uitwerking
Wanneer het plan niet passend is binnen het beleid, zal er in dit stadium meer aandacht besteed moeten worden aan de invulling van details. Een goede onderbouwing is dan noodzakelijk om medewerking vanuit de gemeente te verkrijgen. Wanneer de procedure bepaald is, kan er worden gestart met het opstellen van de benodigde plandocumenten. Een bestemmingsplan bestaat uit de volgende onderdelen:
- Toelichting
- Regels
- Verbeelding
- Bijlagen bij toelichting en regels

De toelichting is geen juridisch bindend document en heeft daarmee ook geen bindende werking, maar het is wel een belangrijk onderdeel van het totale plan. In de toelichting wordt het plan verder uitgewerkt, alsook de beweegredenen die ten grondslag liggen aan het plan. De beleidsmatige toets wordt nader uitgewerkt en een aantal milieuaspecten dienen hierbij te worden benoemd. Denk hierbij aan bodemkwaliteit, luchtkwaliteit, geluid en natuur (stikstof). Ook wordt er ingegaan op de landschappelijke kwaliteit van de omgeving. Hiervoor is een landschappelijk inpassingsplan vereist.

Als laatste wordt in de toelichting de (maatschappelijke) uitvoerbaarheid van het plan toegelicht. Met name de zogenoemde ‘omgevingsdialoog’ staat bij gemeenten hoog in het vaandel. Het gesprek aangaan met de buren en directe omwonenden om een beeld te krijgen van het maatschappelijke draagvlak.

De regels en verbeelding vormen het juridisch bindende gedeelte van het bestemmingsplan. Op de verbeelding wordt de bestemming ter plaatse vastgelegd en in de regels wordt beschreven welk gebruik er is toegestaan op de betreffende gronden en gebouwen.

Om de bovengenoemde milieuaspecten nader te kunnen onderbouwen, zijn er vaak onderzoeken nodig. Denk bijvoorbeeld aan een bodem- of akoestisch onderzoek. Deze worden bijgevoegd als bijlagen bij de toelichting en regels. Of dergelijke onderzoeken nodig zijn, is afhankelijk van zowel de locatie als de ontwikkeling.

De Omgevingswet
Naast bovenstaande is het belangrijk om rekening te houden met de Omgevingswet. Deze treedt waarschijnlijk op 1 januari 2024 in werking, en neemt nogal wat veranderingen met zich mee. In een volgende blog neem ik jullie graag mee in wat ons dan te wachten staat op het gebied van veranderende procedures en hoe wij jou daarbij kunnen ondersteunen.

Verandering biedt kansen
In een land met zoveel – en een snel veranderende – regelgeving ontstaat al snel het gevoel dat er meer onmogelijkheden dan mogelijkheden zijn. Daarom help ik jou als ondernemer graag verder in dit doolhof van regels, en zoek ik graag uit hoe we kansen kunnen omzetten in een concreet en uitvoerbaar plan. Een plan dat past bij jou als ondernemer en waar jij verder mee komt. Dat is waar we het uiteindelijk voor doen!

Wil je meer weten of heb je vragen? Neem gerust contact op. Dan kijken wij samen of we je verder kunnen helpen.